Stressreacties van het lichaam

Hoe je lichaam reageert hangt natuurlijk van het type stressor af. Als je een terrorist op je af ziet komen zul je vluchten. Als je met je baas over werkomstandigheden moet praten, dan ren je niet weg, maar blijf jezitten en probeert je baas te overtuigen.

Alhoewel de uiteindelijke reacties op een stressor van geval tot geval zullen verschillen, treden er altijd reacties op die altijd sterk vergelijkbaar zijn. Het is niet voor niets dat Selye van het Algemeen Adaptatie Syndroom sprak. Hij zag immers ook veel dezelfde reacties bij verschillende stressoren.

De reacties hebben allen tot doel om een stressor aan te pakken of om er zich aan aan te passen. Zij zijn sterk verankerd in de evolutie en worden bij alle gewervelde dieren (vissen, amfibieƫn, reptielen, vogels en zoogdieren) gevonden. Zij spelen zich af op drie verschillende tijdschalen.

Het onmiddellijke overleven

Een eerste algemene stressreactie is gericht op het directe overleven. Het is een soort reflex om op een bepaalde stressor te reageren, zonder erover te hoeven na te denken. Onze voorouders hadden geen tijd om na te denken over een aanstormende groep leeuwen. Zij moesten direct handelen om de aanval te kunnen overleven. Dezelfde reactie hebben we nu nog als we een auto op ons af zien komen. We springen meteen weg om een ongeluk te voorkomen. Er gaat een stroom van informatie van je ogen, dan naar de hersenen en dan naar de spieren. Dit gebeurt allemaal in een paar seconden.

Na de plotselinge stress sta je nog te trillen op je benen, gaat je hart als een razende tekeer en haal je veel sneller adem dan normaal. Dit is het gevolg van de activatie van het sympatische zenuwstelsel en de afgifte van het stresshormoon adrenaline in het bloed.

Middellange termijn

Als een stressor langer aanhoudt, en als het niet gelukt is om de stressor te overwinnen, zul je gaan proberen om je eraan aan te passen. Aanpassingen gebeuren in de hersenen en in de rest van het lichaam. Er worden energiereserves vrijgemaakt uit de lever en spieren. Processen die veel energie kosten, zoals groei, voortplanting en de afweer, worden op een lager pitje gezet. De bespaarde energie wordt gebruikt om het lichaam aan de stressor aan te passen. Hierbij is het stresshormoon cortisol belangrijk. Het verschijnt vijf minuten nadat de stressor zich heeft aangediend in het bloed. Daarna stijgt het nog zeker een half uur door en kan nog een aantal uur verhoogd blijven. Cortisol is het eindpunt van de hypothalamus-hypofyse-bijnier as.

Voorkomen van stress

Een stressreactie voor de langere termijn is het leren hoe je het beste op een stressor reageren kunt. Als je weet hoe je een stressor kunt overwinnen of op welke manier je je het beste aan een bepaalde stressor kunt aanpassen, dan kun je daarop terugvallen. Als je bijvoorbeeld gemerkt hebt, dat problemen met je baas door argumenteren uitgesproken kunnen worden, zul je dat proberen de volgende keer weer te doen. De problemen zullen dan ook minder stress veroorzaken. Door te leren hoe je in bepaalde stressvolle omstandigheden het beste kunt reageren voorkom je dus stress als de stressor zich opnieuw aandient.

symptomen van stress

Symptomen van stress

Dit gebeurt er tijdens stress met je lichaam

lees meer
stress schaadt de gezondheid

Stress en gezondheid

Langdurige stressreacties schaden de gezondheid

Lees meer
stress verminderen

Stress verminderen

Efficiƫnte manieren om stress te verminderen

Lees meer