Stress tijdens zwangerschap verhoogt risico op angst en depressie bij kinderen
Een nieuwe wetenschappelijke studie in het vakblad Biological Psychiatry heeft laten zien, dat hoge concentraties cortisol in het bloed van zwangere vrouwen verband houdt met angst en depressie bij hun kinderen. Dit komt, doordat de hersengebieden die belangrijk zijn voor het verwerken van zintuigelijke informatie en emotionele prikkels, sterker met elkaar verbonden worden.
Verschil tussen meisjes en jongens
Dit effect was veel sterker bij meisjes dan bij jongens, waarbij de stress van de moeder vrijwel geen effect had op de ontwikkeling van de hersenen. Angst en depressie komen twee keer zoveel voor bij vrouwen als bij mannen. Misschien heeft prenatale stress daar iets mee te maken. Hoge cortisolconcentratie bij de aanstaande moeder tijdens de zwangerschap dragen blijkbaar bij aan het risico op deze mentale problemen bij vrouwen, maar niet bij mannen.
De metingen die werden verricht
Bij deze studie werden de cortisolconcentraties een aantal keer gemeten gedurende het begin, het midden, en het einde van de zwangerschap. Daardoor geeft deze studie een goed beeld van het stressniveau bij de deelnemende vrouwen. Dit waren er 70 in totaal.
Vlak na de geboorte van de kinderen maakten de onderzoekers een scan van de hersenen. Dat moest snel na de geboorte gebeuren, zodat er nog geen invloed van de omgeving was op de ontwikkeling van de kinderhersenen.
Tenslotte werd het gedrag van de kinderen bestudeerd toen ze twee jaar oud waren. Op deze jonge leeftijd worden eventuele angststoornissen en depressie voor het eerst zichtbaar.
De analyse van de resultaten
Na het verzamelen van de onderzoeksresultaten volgde een uitgebreide analyse. En wat bleek? Hoge cortisolwaarden bij de zwangere vrouwen kon worden gekoppeld aan sterkere verbindingen tussen bepaalde hersengebieden. Deze hersengebieden communiceren daardoor anders met elkaar dan de hersenen van kinderen van ongestreste moeders. Eén van de belangrijkste hersengebieden die sterker verbonden was met andere regio’s was de amygdala. Dit is het centrum in het brein, dat voor angstgevoelens zorgt. Dit verklaart waarom de kinderen van gestreste moeders angstiger zijn en symptomen van depressief gedrag vertonen.
Deze nieuwe studie laat zien, dat prenatale stress bij de moeder van invloed kan zijn op de zich ontwikkelende hersenen van de fœtus. Dat kan onder andere betekenen, dat de kans op het ontwikkelen van mentale problemen al in de baarmoeder vergroot wordt, zeker bij meisjes.
Stress voorkomen bij zwangere vrouwen
Een zwak punt van de studie is, dat het verband tussen alle onderdelen van de studie (cortisolconcentratie bij de moeder, verbindingen tussen hersengebieden bij de net geboren kinderen, en gedrag bij de kinderen als ze twee jaar oud zijn), allemaal correlatief zijn. Dat betekent, dat er geen oorzakelijk verband is aangetoond tussen cortisol en de zich ontwikkelende hersenen bij de kinderen.
Het is hetzelfde als iemand zou waarnemen, dat vogels eieren beginnen te leggen als mensen in Amsterdam meer ijsjes gaan kopen. Houden vogels de Amsterdammers dan in de gaten? Nee, natuurlijk niet. Maar omdat het warmer wordt, gaat de ijsverkoop omhoog. En als het warmer wordt, gaan de vogels eieren leggen. Een correlatief, maar geen causaal verband.
Strikt genomen heeft de studie dus niet aangetoond, dat cortisol in de moeder invloed heeft op de hersenen van het zich ontwikkelende kind. De resultaten zijn echter wel zo sterk, dat we serieus na moeten denken over eventuele stressoren die aanstaande moeders tijdens hun zwangerschap zouden kunnen tegenkomen, en die proberen te vermijden. Met name de sterkere verbindingen tussen bepaalde hersendelen bij de kinderen van moeders met hoge cortisolconcentraties in het bloed bleken het voorkomen van mentale problemen bij de kinderen op tweejarige leeftijd goed te voorspellen.
Het is dus zaak om stress bij zwangere vrouwen zoveel mogelijk te voorkomen. Interessant genoeg is bij mensen en dieren wetenschappelijk aangetoond, dat zwangere vrouwen en jonge moeders minder angstig of bang zijn. Daar helpt de natuur gelukkig een handje mee! Maar het blijft belangrijk om de privéomgeving van een aanstaande moeder zo rustig mogelijk te houden, en dat ze op een ontspannen manier haar werk kan doen. Stress op het werk is vormt op zich al een groot gezondheidsrisico, en dit geldt dus ook voor ongeboren kinderen. Zij kunnen er hun hele leven last van hebben, dat hun moeder gestrest was op het werk toen ze in verwachting was.